Xel Ha

Nazwa Xel-Ha pochodzi z języka Majów i znaczy „wejście do wody”, co odnosi się w sposób wyraźny do położenia miasta na wybrzeżu Morza Karaibskiego. Zatoka, nad którą leżało, pełniła ważną rolę w ekosystemie, będąc naturalnym miejscem schronienia wielu istot morskich, a za czasów Majów i portem. Pierwotna nazwa miasta nie jest znana. Niektóre źródła hiszpańskie podają, że w 1527 roku, po przybyciu europejczyków na Jukatan, zauważyli oni mały port przynależący do miasteczka Xala, który nadawał się do zaokrętowania, a później kolonizacji tej części półwyspu. Francisco de Montejo, jeden z konkwistadorów nazwał to miejsce Salamanca de Xala.

 

Strefa archeologiczna Xel-Ha znajduje sie 115 km na południe od Cancun i 18 km na północ od Tulum przy drodze numer 180 łączącej Cancun z Chetumal. Nie jest częścią parku o tej samej nazwie. Pierwsi ludzie zamieszkiwali te tereny w latach 200-600 n.e, natomiast swój szczyt rozwoju przypada na lata 1200-1500 n.e, kiedy miasto to staje się największym portem w północnym Jukatanie.

 

Niektórzy uważają, ze Xel-Ha mogło być portem najpotężniejszego ówcześnie miasta na Jukatanie Coba. W roku 600 zaprzestaje się budowy nowych struktury i miasta podupada, aż do roku 1200, kiedy na całym Jukatanie zauważyć można dość mocną działalność morską. Wkrótce po przybyciu Hiszpanów, w roku 1550 miasto się wyludniło, przede wszystkim z powodu przywiezionych przez Hiszpanów chorób. W 1994 roku tereny w okolicy strefy zostały odsprzedane grupie inwestorów, którzy zbudowali Park Xel-Ha.

 

Grupo de los Pajaros – Grupa ptaków

 

Lothrop i pozostałe grupy

 

Struktury te złożone są z platform ceremonialnych ze schodami, które mogły służyć do tańców rytualnych. Od nich wychodzi 540-metrowa droga Sacbe, która prowadzi go Grupy Jaguara, wzniesionej w latach 1200-1550, czyli pięciu małych budynków położonych na platformie. Z tych budynków wyróżnia się Dom Jaguara, w którym zachowały się murale tego zwierzęcia.

 

Murale te nawiązują do świętej władzy rządzących i ich relacji z głównym bóstwem okresu post-klasycznego, czyli bogiem E, bogiem kukurydzy, w wersji „zstępującego boga”. Inni naukowcy w tym muralu widzą nawiązanie do planety Wenus. Jest to typowy przykład konstrukcji typu wschodniego wybrzeża.

 

Obok znajduje się mała, ale niezwykle urocza cenota, która bez wątpienia służyła nie tylko, jako zaopatrzenie w wodę, ale i do celów ceremonialnych. Ostatnia grupa to El Muelle, nie do końca odkryta i zbadana, która spełniała funkcje handlowo-morskie.

 

Na grupę te składają się platformy w stylu wschodniego wybrzeża i ślady muru, który chronił miasto od zapędów wroga.