Tulum

Tulum – miasto- państwo Majów, położone na klifie, z widokiem na Morze Karaibskie. Zama to pierwsza nazwa tego miejsca, a oznaczała świt, brzask bądź poranek, nazwa adekwatnie pasująca do lokalizacji. Nazwę jaką się dzisiaj posługujemy, Tulum, nadana została przez Hiszpanów. Tłumaczona jest jako „mur” lub „palisady”. Nazwa Tulum po raz pierwszy była wspomniana przez Juana Diaza de Grijalva w 1518 roku. Hiszpanie byli pod wielkim wrażeniem, kiedy ujrzeli to miasto obwarowane murem, który chronił piękne budynki pomalowane w kolorach: czerwonym, żółtym, niebieskim, zielonym, a na szczycie wieży strażniczej płonął uroczysty ogień. Dokładniejsze opisy miasta Tulum zostały opublikowane przez Johna Lloyda Stephensona i Frederika Catherwooda w 1843 roku, w książce „Incidents of Travel in Yucatan”. 

W Tulum możemy zapoznać się ze starą wiedzą Majów i obejrzeć ich ciekawą architekturę. Ważnym obiektem był budynek ceremonialny, gdzie rozwijała się matematyka, astronomia, architektura, uczono pisania hieroglifów i różnych aspektów kultury i sztuki. W czasach starożytnych Majowie zostali podzieleni na grupy o podobnych właściwościach językowych i fizycznych, które należały do tego samego czasu i tworzącej się wspólnej tradycji historycznej.

 

 

Nie znana jest dokładna data założenia miasta. Archeolodzy twierdzą, że część budynków powstało już w 400 – 500 r. n.e. Z biegiem czasu miasto zostało mocno rozbudowane, jednak większość budowli powstała w latach 1200 – 1500 n.e. Było zamieszkane w latach 900-1521 i było wówczas bardzo ważnym portem handlowym. Badacz Ernesto Vargas podkreśla jego strategiczne położenie między prowincjami Cochuah i Cozumel, co w połączeniu z jego lokalizacją na najwyższym wzniesieniu w regionie i ich skutecznym systemie obronnym, osada stała się głównym morskim punktem handlowym dla każdego szlaku w celu rozprowadzenia i wykorzystywania bogatych zasobów morza na wybrzeżu.

W XIII wieku mieszkańcy Tulum byli partnerami handlowymi sąsiednich miast zlokalizowanych na Jukatanie i prowadzili wymianę handlową z krajami odległymi o tysiące kilometrów. W chwili panowania hiszpańskich konkwistadorów Tulum zostało całkowicie opuszczone, chociaż zdarzały się pielgrzymki w celu odwiedzenia miasta. Celem tych pielgrzymek była bogini Ixchel. Architektura Tulum jest wysoko rozwinięta. Przestrzenie wewnątrz niektorych świątyń były podzielone kolumnami Majów, ozdobione freskami i rzeźbami. Majowie wierzyli, ze istnieja trzy symboliczne poziomy, które oddzielają freski świątyni w ciemnych podziemiach: środek podłogi – reprezentujący życie , dolna część – podziemie i górna część – Niebo.

W czasie świetności Tulum władcy wraz calą elitą miasta żyli bezpiecznie za muram, a reszta społeczeństwa mieszkała na zewnątrz

Co warto zobaczyć

Po przekroczeniu wejścia w formie „łuku fałszywego lub pozornego” ukaże się widok przedstawiający budynki, które kiedyś stanowiły rdzeń polityczno – religijny i gospodarczy miasta i pozostałości po domach mieszkalnych. Tulum z trzech stron otoczone jest wykonanym z wapienia murem na północ, południe i zachód o długości ponad 748 metrów, grubość 6 – 7 metrów, i wysokość ok. 5 metrów. Mur pełnił rolę zabezpieczenia od strony lądu. Od wschodu bezpieczeństwo zapewniał wysoki klif i rafa koralowa. Mur posiada pięć wejść i dwie wieże obserwacyjne (Torre de Guardia), w których zawsze przebywał człowiek odpowiedzialny za pilnowanie bezpieczeństwa i wejścia do miasta od strony lądu..

Jest najbardziej godny uwagi ze względu na jego wielkość, lokalizację( usytuowany jest na skraju skały wapiennej na wysokości 12 metrów) i wyjątkowo bogatą ornamentykę, zwłaszcza górnej świątyni. Otoczony jest dodatkowo wewnętrznym murem z trzema wejściami. Wejście do świątyni podzielone jest kolumnami w formie węży, których głowy opierają się na ziemi, podczas gdy zakończone grzechotkami ogony podtrzymują nadproża. Każde wejście posiada nisze. W środkowej znajduje sie postać Boga Zstępującego. Warto zauważyć, że obecny wizerunek zamku jest efektem różnych etapów budowy. Najnowsze z nich, to dwie małe świątynie znajdujące się po obu bokach schodów będące miejscem, gdzie prawdopodobnie składano ofiary, również z ludzi. W przedniej części zamku znajduje się platforma. Oprócz swojej funkcji jako świątyni, El Castillo, poprzez dwa niewielkie otwory w jego wschodniej ścianie, mogło pełnić funkcję latarni morskiej. Wewnątrz muru znajdują się również budowle sakralne i przypuszczalne rezydencje dostojników. Wewnętrzne ściany muru były niegdyś ozdobione malowidłami.

 

 

 

Templo del Dios del Viento

Świątynia Boga Wiatru,  zbudowana na najwyższym wzgórzu Tulum, jest unikalną budowlą w postaci prostokąta z jedynymi wejściowymi drzwiami. Budowla umieszczona na skalistej owalnej platformie, z której widać całą panoramę miasta, jest rzadkością w tej okolicy. W jej wnętrzu zachowały się pozostałości ołtarza i kamiennych rzeźb. Od północy sąsiaduje z malowniczą zatoczką, która stanowi dziś miejsce składania jaj i wylęgania się morskich żółwi..

Templo del Dios Descendente

Świątynia Zstępującego Boga została skonstruowana na innej świątyni, aby jej służyć jako podstawa. Świątynia dostała swoją nazwę od znajdującej się tam rzeźby boga-człowieka zstępującego z nieba. Chodzi prawdopodobnie o Ab Muxen Caba, boga pszczół, który schodzi z nieba trzymając w ręku jakiś przedmiot. Postać „malejącego boga” jest często spotykana w budowlach Majów i wiąże się ją z zachodem słońca, deszczem, piorunem i hodowlą pszczół. Na budowli zachowały się ślady oryginalnej polichromii – wyobrażenia bogów, węży i ciał niebieskich.

Ciekawym obiektem w Tulum jest Wieża Strażnicza z kolumnami przy wejściu w kształcie węży.

Templo de la Estela

Ciekawą budowlą jest Świątynia Steli na której odkryto zapisaną datę z kalendarza Majów, odpowiadającą 564 r. n.e. Stela przedstawiała ludzi i hieroglify. Najprawdopodobniej świątynia ta została przeniesiona z innej osady o nazwie Tankah. 

Templo de las Pinturas

Górny poziom świątyni ozdobiony jest czerwonym kolorem. Świątynia na górnym piętrze mieści niewielki ołtarz, a na jej zewnętrznych ścianach łatwo dostrzec czerwone ślady odbitych rąk. Wewnątrz niej zachowały się malowidła ścienne, przedstawiające bóstwa, splecione węże, kwiaty, owoce i kolby kukurydzy. Fasada świątyni ma cztery kolumny tworzące pięć wejść. Z zewnątrz świątynię zdobią stiukowe maszkarony,. Rogi świątyni uzbrojone są w groźne i dumne maski Boga Itzamna, utożsamionego ze stworzeniem świata. Znajdują się tutaj również trzy nisze> jedna z postacią Zstępującego Boga, a dwie pozostałe z siedzącymi postaciami, które mają nakrycia głów ozdobione pióropuszami. Ta świątynia jest przykładem jak bardzo kolorowym światem jest Świat Majów. Dzisiaj trudno się doszukać intensywnych kolorów malowanych zarówno na Świątyniach, jak i domach, czy rezydencjach. Dominującymi kolorami był kolor czerwony, biały, zielony, żółty oraz ich mieszanki. Skąd Majowie brali owe pigmenty? O tym opowie Państwu nasz przewodnik .

Na terenie Tulum znajdowały się również domy mieszkalne. Wewnątrz strefy zamieszkiwała elita, a na zewnątrz niższe kasty, które ciężko pracowały na ich utrzymanie. Elita mieszkała w domach i pałacach murowanych, a Majowie żyjący na zewnątrz, w domach z drzewa, pokrytych liśćmi palm. Dzisiaj trudno jest doszukać się tych domów. Czas, klimat i huragany zrobiły swoje. Natomiast wewnątrz strefy Tulum znajdujemy pozostałość po rezydencjach, pałacach, domach mieszkalnych. Ogólnie mówi się, ze Tulum zamieszkiwało około 600 mieszkańców. Nawet przy takiej ilości mieszkańców potrzebne było administrowanie i przestrzeganie prawa. Być może wśród resztek murów, znajdowały się również budynki administracyjne. Niewątpliwe możemy zobaczyć pozostałości po domach i rezydencjach mieszkalnych elity rządzącej i ich rodzin, a mianowicie:

Casa del Cenote

Jak sama nazwa wskazuje, była to budowla, być moze świątynia, zbudowana przy wodnej jaskini zwanej cenotą. Budynek jest prostokątny, z pokojem po każdej stronie i grobem w środku, gdzie znaleziono pochówki kilku osób. We wnętrzu ustawiono kamienne ławy. Na tyłach budynku znajduje się niewielki obszar, gdzie obchodzono uroczystości religijne. Widoczne są dwie fazy konstrukcji. Początkowo budynek składał się tylko z dwóch pomieszczeń, później dobudowano niewielką komnatę na jego południowo-wschodnim rogu. Posiada on troje wejść i kolumny.

Casa de las Columnas

Budynek był używany przez Halach Uinic, króla niższej rangi. Budowla posiada szerokie wejście i cztery kolumny. Rozległy budynek pałacowy, zbudowany na kształcie litery L, swą obecną nazwę zawdzięcza kolumnom, optycznie zwiększającym przestronność dawnej rezydencji. Dach rezydencji wspierany był drewnianym belkowaniem.

Casa del Chultun

Nazwa tej struktury wzięła się od kamiennego zbiornika chultun, służącego do przechowywania wody i znajdującego się w narożniku wewnątrz budowli. Nad wejściem widnieje stiukowa rzeźba Zstępującego Boga. Ta bogata rezydencja posiadała płaski dach.

Casa del Halach Uinic

Budowla, czyli pałac z portykiem, posiada najlepiej zachowaną polichromię na fasadzie, kolumny, trze wewnętrznymi pomieszczeniami i sanktuarium. Fasadę ozdobiono stiukową postacią zstępującego boga. Halach Uinic to jeden z synonimów oznaczających u Majów władcę.. Wewnątrz znajdują się trzy pomieszczenia, jedno z kamiennymi ławami.

1. Tulum miało również bardzo duze znaczenie religijne. To właśnie z tego portu wyruszały majańskie kobiety łodziami w kierunku niemal płaskiej dzisiejszej Wyspy Cozumel (początkowo zwanej Ah Cuzamil Peten), która stanowiła bardzo ważny ośrodek religijny. Na wyspie tej Majowie czcili miejscową boską „trójcę świętą”. Tworzyli ją: Teel Cuzam, bogini o jaskółczych nogach, o której nigdy wcześniej i później już nie słyszano; następnie Ahulneb, bóg z łukiem, również bardzo mało znany; oraz bogini Ixchel, do której przybywało najwięcej pielgrzymów. Pielgrzymi, głównie kobiety, przybywały na wyspę w dniu 8 Zip poświęconym w kalendarzu Majów właśnie tej bogini. Do Ixchel należała jedyna w świecie Majów wyrocznia. Za pośrednictwem kapłanów bogini, przepowiadała przyszłość, lecz tylko wtedy, kiedy pytania dotyczyły spraw czysto kobiecych. Ixchel była opiekunką wszystkiego co kobiece, była protektorką brzemienności, porodów i macierzyństwa, patronką prac kobiecych a głównie tkactwa. Czczono ją jako boginię księżyca i lecznictwa. Do niej zwracano się z prośbą o lekki poród.

2. W Świątyni Zstępującego Boga w dniu zimowego przesilenia, tuż po wschodzie Słońca, promienie przechodzące przez niewielki otwór w ścianie wschodniej rozświetlają fasadę tuż poniżej rąk Zstępującego Boga

 

 

Mapka strefy archeologicznej TULUM