Pismo Majów

Majowie na Obszarze Północnym i Centralnym pisali znakami wyrażającymi nie tylko głoski i sylaby, ale przede wszystkim pojęcia i idee, którym jednak przypisana była zwykle określona wartość fonetyczna. Z tych ostatnich można było tworzyć bardziej złożone wyrazy, korzystając z zasady rebusu. System ten miał, więc charakter logograficzny sylabowy (logosylabiczny). Te same wyrazy można było często zapisać na kilka różnych sposobów – obrazkowo lub fonetycznie. I tak, imię króla Palenque Pakala, zapisywano albo jednym znakiem, wyobrażającym tarczę (pakal w języku Majów), albo zestawem trzech połączonych znaków, reprezentujących sylaby pa, ka i l(a). Z chwilą, gdy poszło w niepamięć znaczenie poszczególnych hieroglifów, pismo Majów stało się szyfrem prawie niemożliwym do odczytania, tym bardziej, że po wielu wiekach znaki, ulegając licznym przemianom, przestały być podobne do przedmiotów, które miały wyobrażać. Ewoluowało ono powoli od zapisu hieroglificznego, poprzez zapis sylabiczny w kierunku zapisu głoskowego.

Skomplikowane hieroglify Majów przedstawiały przedmioty, zwierzęta, bogów itp. Prostsze znaki służyły do wyrażania przysłówków i przyimków. Ustawiając je w odpowiedniej kolejności, pisarze zapisywali krótkie zdania. Odnotowywali oni ruchy ciał niebieskich (w postaci tablic astronomicznych), ważne daty związane z cyklami kalendarzowymi, imiona bogów, przepowiednie kapłanów. W ich tekstach można również przeczytać o sojuszach, wojnach, małżeństwach między rodami królewskimi, datach śmierci i narodzin władców. Pismo Majów stało się elementem ozdobnym. Hieroglify wykuwano na płytach kamiennych stelach, ołtarzach i schodach, jak również malowano farbą na ścianach. Pismem ozdabiano też biżuterię, muszle, kości, wyroby garncarskie, drewniane sufity, ściany i framugi drzwi. Posiadali również księgi rękopiśmienne na papierze z kory drzewnej (amate) lub jeleniej skóry, w literaturze majanistycznej zwane kodeksami. Do dziś przetrwały tylko cztery kodeksy Majów; a co najmniej 27 ksiąg hieroglificznych zostało spalonych przez biskupa Diego de Landa w mieście Maní, 12 lipca 1562 roku. W 2006 roku archeolodzy ogłosili, że próbka pisma odkryta w San Bartolo (północno-wschodnia Gwatemala) jest wyraźnym dowodem na to, że Majowie pisali ponad 2300 lat temu. To kilkaset lat wcześniej niż poprzednie pismo Majów o dokładnie ustalonym wieku i 600 lat przed okresem klasycznym cywilizacji, gdy dający się odczytać system pisma wszedł w powszechne użycie.

Prawdopodobnie Majowie zamieszkujący góry Obszaru Południowego nie znali logosylabicznego pisma używanego na nizinach Chiapas, Petén i Jukatanu. Choć nie zachowały się żadne kodeksy quicze i ich bezpośrednich sąsiadów, opisy pozostawione przez hiszpańskich misjonarzy sugerują, że rękopisy z tego regionu były ściśle piktograficzne (obrazkowe), zbliżone do analogicznych kodeksów Misteków i Azteków ze środkowego Meksyku. Jedynie do zapisu nazw geograficznych i imion własnych stopniowo wprowadzano elementy zapisu fonetycznego, w oparciu o zasadę rebusu. Dowodzą tego również meksykańskie w stylu piktogramy, znalezione na ścianach ruin miasta Majów Tzutujil w Chuitinamit; górskie stanowiska są natomiast pozbawione typowo majańskich inskrypcji hieroglificznych.

Majowie pisali używając znaków wyrażającymi nie tylko dźwięki, ale przede wszystkim pojęcia (jak rysunki w rebusach). Z chwilą, gdy poszło w niepamięć znaczenie tych obrazków, pismo Majów stało się szyfrem prawie niemożliwym do odczytania, tym bardziej, że po wielu wiekach znaki, ulegając licznym przemianom, przestały być podobne do przedmiotów, które pierwotnie wyobrażały. Ewoluowało ono powoli od zapisu hieroglificznego, poprzez zapis sylabiczny w kierunku zapisu głoskowego.