Dzibanche

Dzibanche położone jest w stanie Quintana Roo, 78 km od miasta Chetumal . Prawdopodobnie osada pochodzi z roku 200 p.n.e. Zajmuje powierzchnię 40 km2. Oryginalna nazwa jest nieznana i Dzibanché to nazwa, którą podczas wizyty w roku 1927 nadał Thomas Gann i znaczy „pisanie na drewnie”.

Pierwsze proste konstrukcje z materiałów nietrwałych pojawiły się około 200 r. p.n.e. Jednak dopiero we wczesnym okresie klasycznym, około 200 roku, Dzibanché osiągnęło status znaczącego ośrodka. Z tego okresu pochodzą najwyższe piramidy, a w późnym okresie klasycznym (600–900) pojawiło się więcej budowli o charakterze publicznym, pałaców i rezydencji tworzących dzielnice miasta.

Jest to jeden z największych i najważniejszych miast państw Majów w południowej części Quintana Roo . W czasach jego świetności miało konkurować pod względem wielkości i władzy politycznej z potężnym Calakmul . Doskonała architektura i wielkości budynków jest dokumentem złożoności systemu społeczno-politycznego Majów z tego regionu jak również doskonałym przykładem architektonicznego rozwoju obszaru .  We wczesnym okresie klasycznym miasto mogło  być siedziba dynastii Kaan („węża”),  która później przeniosła się do Calakmul.

Na podstawie hieroglifów umieszczonych na schodach piramidy rozpoznaje się znaki i symbole oraz emblematy rodziny Kaan, datowane na 495 rok p.n.e. W latach 580-590, dynastia Kaan przeniosła się do Calakmul.  Pod koniec okresu klasycznego Dzibanche było jednym z ostatnich miast w strefie Majów, w którym natrafiono na teksty hieroglifów. Przeprowadzone prace wykopaliskowe odkryły  hieroglify przedstawiające związanych jeńców oraz obraz Yuknoom Ch’een I,Kaan tamtejszego króla. Odczytano, że jeden z tych jeńców jest nazwany Jolo’m Yax K’ahk ’ i choć jego miejsce pochodzenia nie jest wymienione w załączonym tekście, forma jego imienia oznacza, że przyszedł z miasta stosunkowo niedaleko usytuowanego od Dzibanche.

Styl archiektoniczny Dzibanche to styl Peten. Obszar strefy podzielono na 4 grupy: Tutil, Lamay, Kinichná y Dzibanché, które zostały częściowo zbadane przez dr Enrique Nalda i jego zespół.

Właśnie tutaj archeolog amator T. Gann znalazł drewniane nadporoże pokryte tekstem glificznym. Budowla ta, to świątynia o podstawie piramidalnej z czterema poziomami, oraz z dwoma komnatami ze sklepieniami łukowymi na szczycie.

To największa piramida na strefie. Została zbudowana w V wieku naszej ery. Odkryto w jej wnętrzu dwa grobowce, w tym jeden należący do władcy z dynastii Kaan. Górną część piramidy stanowi świątynia z freskami z dominującym kolorem czerwonym. W dolnej części budowli widoczne są wejścia do  wnętrza pomieszczeń.

To struktura budowana w różnych etapach. W okresie klasycznym ( 850 – 1000 ne) w świątyni  zbudowano schody, korzystając z wielkich bloków kamiennych użytych z innej zdemontowanej wcześniej struktury.  Na schodach można zauważyć teksty hieroglificzne z nazwiskami bohaterów oraz wygrawerowanymi postaciami jeńców.

Kolejnym ważnym miejscem Dzibanché jest Plac Xibalbá. Po stronie północnej i południowej wznoszą się dwa pałace w formie prostokątnych platform, z których każdy ma dziewięć otworów lub wejść, prawdopodobnie nawiązując do dziewięciu poziomów podziemnego miasta państwa Majów Xibalby.

Akropol K’inichná

Struktura zwana również domem boga słońca, od znajdującego się z tyłu, w górnej części świątyni,  fryzu z wizerunkiem boga słońca.  Ta wielka konstrukcja zajmuje północną stronę sporego placu. Posiada,  na pierwszej platformie, po wschodniej i zachodniej stronie, dwie świątynie. Schody ozdobione dwiema parami maszkaronów,  prowadziły na drugą platformę z kolejnymi dwiema świątyniami. Na samym szczycie wznosiła się główna świątynia pokryta malowanym stiukiem i uwieńczona dachem.  We wnętrzu Akropolu odnaleziono dwa  grobowce zawierające  bogate dary z jadeitu.

Akropol, siedziba władcy Kaan , znajduje się w odległości około 2 km od Dzibanche.  W okresie  klasycznym przypuszcza sie, że Kinichná i Dzibanché były połączone  z innymi częściami miasta  Lamay i Tutil. W tej ostatniej znaleziono zniszczony wizerunek jednego z władców miasta. Acropol Kinichná uzupełnia seria niskich budynków wokół placu , prawdopodobnie funkcjonowały one jako platformy dla mniejszych świątyń , lub jako budynki  mieszkalne.

To budynek fasadą skierowany na zachód, nawiązujący swym wyglądem do stylu z rejonu Petén. Budowla ta, nazwę zawdzięcza od znalezionej tam polichromicznej wazy z wymalowanym i wymodelowanym w glinie wizerunkiem sowy. W jej wnętrzu archeolodzy odnaleźli kryptę grobową. Znalezione w niej szczątki zmarłej kobiety były pokryte warstwą cynobru, a dookoła leżało wiele wspaniałych ozdób z jadeit. muszle perłowe, alabastrowe wazy z wizerunkiem małpy, naczynia ceramiczne z wizerunkiem sowy, noże  z obsydianu, oraz drewniana tabliczka pokryta stiukiem, z wymalowanym rysunkiem przedstawiającym postać siedzącą na tronie i trzymającą w ramionach laskę ceremonialną w formie dwugłowego węża.  Zmarła miała na głowie pektorał z muszli inkrustowany jadeitem, pirytem i perłami.  Grobowiec pochodził z wczesnego okresu klasycznego. Przypuszcza się, że zmarła za życia zajmowała wysoki status społeczny, lecz kim była trudno jest konkretnie ustalić.

Na terenie miasta znajduję się również kilka chultunes, podziemnych wyrobisk, służących do zbierania wody.

Na przełomie X i XI wieku znaczna część ludności opuściła miasto. Dwieście lat później okoliczni mieszkańcy zaczęli wznosić na placach nowe domy, wykorzystując w tym celu kamienie pochodzące z dawnych budowli.  Niemniej jednak jeszcze  w XV i XVI wieku ludność przybywała do ruin świątyń Dzibanché, aby składać ofiary i modlić się do swoich przodków. Podczas badań wykopaliskowych archeolodzy odnaleźli pochodzące z późnego okresu postklasycznego: kadzielnice, naszyjniki z jadeitu, dyski ze złota i pierścienie z tombaku. Na podstawie badań stwierdzono, że przedmioty te  pochodzą z okresu postklasycznego, gdy miasto pochłaniała powoli dżungla.